شمال نیوز : برخی مدیران و حتی شهروندان عادی تصور می‌کنند گرمایش جهانی مقداری آسیب به منابع آبی می‌زند و آن را با آوردن چند کامیون آب معدنی جبران خواهند کرد و کار کشاورزی در برخی مناطق محدود، مختل می‌شود و امنیت غذایی برای برخی ارقام به مخاطره می‌افتد و آن را نیز با پناه بردن به غذاهای صنعتی و رستورانی حل خواهند کرد در حالی‌که شرایط بسیار حساس و خطرناک است به شکلی که تا امروز سه استان مازندران، گیلان و گلستان به این پدیده نزدیک نبودند.  

برخی مدیران که درک درستی از این بحران جهانی ندارند نیز این تصور را دارند که پس‌رفتن آب دریای خزر تنها ممکن است آب‌های زیرزمینی منطقه سبز خزری را چند متر پایین ببرد و آن نیز با حفر کردن چند متر بیشتر حل خواهد شد.

حقیقت تلخ و ویرانگری که به‌زودی مدیران را از خواب بیدار خواهد کرد و خواب آرام همه ما را آشفته، این است اگر پس‌روی آب دریای خزر که یکی از  عوارض گرمایش جهانی است و طی یک دهه اخیر نیز شدت گرفته است،  ادامه یابد، بسیاری از زیرساخت‌های حوزه حمل و نقل دریایی ما را بلااستفاده خواهد کرد. 

در حال حاضر حاضر فعالیت عمده در پنج بندر شمال کشور شامل بندر امیرآباد، بندر فریدونکنار، بندر نوشهر، بندر انزلی و بندر آستارا جریان دارد و بخش عمده‌ای از صادرات و واردات کالا از مبدأ و به مقصد کشورهای حوزه «سی‌آی‌اس» از این بنادر انجام می‌شود.

زیرساخت‌ها در این بنادر بعضاً در یک بازه زمانی سی تا پنجاه ساله ایجاد شد و ارزش اقتصادی بالایی دارد.

طی چندسال اخیر که کاهش آب دریای خزر شدت یافت، این بنادر هر ساله اقدام به لایروبی اسکله‌ها می‌کردند تا کشتی‌های مختلف امکان توقف، بارگیری و حرکت داشته باشند اما وضعیت تند کاهش آب دریای خزر آینده این زیرساخت‌ها را تهدید می‌کند. 

در چنین شرایطی و با فرض بر ادامه روند کاهشی آب خزر، همه این بنادر از امیرآباد تا آستارا  در یک شرایط خوف‌ناکی قرار می‌گیرند و نه تأسیسات خشکی و کنار آب و نه اسکله آنان کاربری نخواهند داشت و لازم است چندده متر به سمت داخل ساحل جلو بروند و همه اسکله‌ها و زیرساخت‌ها را از نو احداث کنند و با توجه به اعتبار میلیارد دلاری که این کار نیاز دارد، به‌نظر انجام آن دهه‌ها زمان ببرد و با وضعیت رکود اقتصادی و کسری اعتباری کشور، ناممکن باشد.

موضوع به حدی جدی است که برخی افراد در فضای مجازی تلاش کردند از این موضوع برای تخریب چهره روسیه استفاده کنند و ادعا کردند این کشور آب رودخانه ولگا را که از رودخانه‌های اصلی دریای خزر است بسته است و دلیل کاهش تراز آب دریای خزر همین است در حالی‌که کاهش آب ولگا به گرمایش جهانی مربوط است و اینگونه نیست که روسیه آب این رودخانه را به جایی غیر از خزر منحرف کرده باشد.  

در پیوند با همین موضوع باید گفت نکته بعدی این است که کشورهایی چون روسیه، و همه سواحل شمالی دریای خزر، عمق کمتری نسبت به سواحل جنوبی این دریا دارند که در حوزه سرزمینی ایران قرار دارد و اگر آب این دریا کم شود بنادر روسیه مانند آستاراخان، نیز در معرض همین تهدید هستند و آنها نیز دچار چنین ابرچالش‌هایی خواهند شد.

به همین دلیل آنچه که در فضای مجازی به راه افتاده است که روسیه عمداً دست به چنین کاری زده است، نامستند و نادرست است و عمده کاهش آب دریای خزر مانند آب بسیاری از رودخانه‌ها به تغییر اقلیم بر می‌گردد و لازم است اقدامی در سطح ملی برایش تعریف شود هرچند در منطقه سبز خزری نیز بایسته‌هایی ضرورت دارد و مدیران، نمایندگان و مردم نباید موضوع را سرسری بگیرند.

• کاهش تراز آب خزر در روسیه، تبعات شدیدتری داشت

معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست در همین زمینه می گوید: کاهش تراز آب خزر در سواحل شمالی خزر، به‌‌ویژه روسیه و قزاقستان، تبعات بسیار شدیدتری داشته و بخش‌های وسیعی از سواحل آن مناطق خشک می‌شود. 

دکتر مجتبی ذوالجودی در رابطه با مهم‌ترین عوامل پس‌روی آب دریای خزر گفت: آب‌های سطحی حدود ۷۴ تا ۸۵ درصد آب ورودی خزر را تأمین می‌کند که طبق برآوردها، رودخانه ولگا با حدود ۲۵۰ میلیارد مترمکعب از کل ۳۲۰ میلیارد متر مکعب، تأمین کننده حدود ۸۰ درصد آب ورودی به خزر است.

وی با بیان این‌که کل رودخانه‌های حوضه آبریز جنوبی خزر (سواحل ایران) حدود ۵ درصد از کل ورودی را تأمین می‌کند، ادامه داد: کاهش آبدهی رودخانه ولگا و افزایش تبخیر آب خزر به همراه افزایش حرارت از مهم‌ترین عوامل کاهش تراز و پس‌روی آب خزر در سال‌های اخیر هستند. 

 معاون سازمان حفاظت  محیط‌زیست با بیان این‌که دمای آب خزر در سال ۱۴۰۰ نسبت به میانگین بلندمدت یک درجه افزایش یافته است، اظهار کرد: البته نوسانات سینوسی تراز آب خزر به‌طور طبیعی و طی صدها سال گذشته رخ داده و همواره طی چندین سال تراز آب خزر افزایش و در ادامه طی چندین سال روند کاهشی را طی کرده است اما طی دو دهه اخیر، روند کاهش تراز آب خزر طولانی‌تر شده و شدت کاهش تراز آب نیز به‌ویژه در سال‌های اخیر شدت یافته و موجب نگرانی شده است.

در این میان، بنادر سواحل جنوبی دریای خزر ناچار هستند مستمراً به لایروبی اسکله‌های خود بپردازند تا در تردد کشتی‌ها مشکلی ایجاد نشود و این کار هم هزینه بالایی دارد.

• دستور برای تأمین لایروب مورد نیاز برای بندر نوشهر

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور دستور داد تا لایروب مورد نیاز برای بندر نوشهر و جرثقیل بندری برای بندر انزلی تا پیش از اتمام سال جاری تأمین شود.

علی اکبر صفایی در نشست با مدیران کل بنادر شمالی کشور که در بندر نوشهر برگزار شد، اظهار داشت: تعمیرات اساسی اماکن و محوطه‌های بندری و غیربندری یکی از مسائل مهمی است که در دستورکار سازمان بنادر و دریانوردی، قرار دارد.

وی ادامه داد: طی دو سال گذشته فعالیت‌ها در دو مرحله پیش رفت؛ در مرحله اول پروژه‌های مربوط به سال‌های گذشته را به سرانجام رساندیم و در سال دوم برنامه‌ریزی و طراحی به صورت اختصاصی در دستورکار قرار گرفت.

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به این‌که پروژه‌های سرمایه‌گذاری اعلام شده از سوی این سازمان با جدیت دنبال می‌شود، خاطرنشان کرد: فعالیت‌ها پس از اعلام به‌صورت جدی دنبال می‌شود و سازمان بنادر و دریانوردی در مواجه با مردم صادقانه عمل می‌کند و تاکید می‌کنم اگر پروژه‌ای از سوی سازمان بنادر و دریانوردی اعلام شود به طور حتم باید به سرانجام برسد.

صفایی همچنین در ادامه این نشست دستوراتی را در خصوص تأمین لایروب مورد نیاز برای بندر نوشهر و جرثقیل بندری برای بندر انزلی تا پیش از پایان سال جاری، صادر کرد.

نکته نهایی این است که لازم است مدیران همه دستگاه‌ها، موضوع گرمایش جهانی را جدی بگیرند و اقدامات بین‌دستگاهی انجام دهند ضمن این‌که از هم اکنون برای جلوگیری از بلااستفاده شدن عرصه‌های بندری، گام‌های تدریجی را نیز بردارند تا ناچار نباشند چند سال آینده کلیه ابنیه و مستحدثات را رها کنند و به جای دیگری بروند که فاقد بسیاری از زیرساخت‌های بندری است.